Mastocytoma u psa to jedno z najczęściej diagnozowanych nowotworów skóry u tych zwierząt. Choroba ta, choć brzmi groźnie, przy odpowiednim i szybkim leczeniu może mieć dobre rokowania. Dla właścicieli psów kluczowa jest wiedza o objawach, metodach diagnostyki i dostępnych opcjach terapeutycznych. W tym artykule omówimy wszystkie najważniejsze aspekty mastocytomy, które pomogą ci zrozumieć tę chorobę i odpowiednio zareagować, jeśli zauważysz niepokojące zmiany u swojego pupila.
Czym jest mastocytoma u psa?
Mastocytoma (guz z komórek tucznych) to nowotwór wywodzący się z komórek tucznych (mastocytów), które są częścią układu immunologicznego. W normalnych warunkach komórki te odgrywają ważną rolę w reakcjach alergicznych i zapalnych, jednak w przypadku mastocytomy dochodzi do ich niekontrolowanego namnażania, co prowadzi do powstania guza.
Mastocytoma stanowi około 20-25% wszystkich nowotworów skóry u psów, co czyni ją jednym z najczęstszych nowotworów występujących u tych zwierząt.
Choroba ta może wystąpić u psów w każdym wieku, jednak najczęściej dotyka zwierzęta starsze, między 8. a 10. rokiem życia. Niektóre rasy wykazują wyraźne predyspozycje genetyczne do rozwoju mastocytomy, takie jak:
- Boksery
- Labradory retrievery
- Golden retrievery
- Mopsy
- Buldogi
- Sznaucery
Mastocytoma może pojawić się na dowolnej części ciała psa, jednak najczęściej występuje na tułowiu, kończynach i w okolicach narządów płciowych. Wczesne rozpoznanie zmiany znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie.
Objawy mastocytomy u psa
Rozpoznanie mastocytomy może być trudne, ponieważ guzy mogą przyjmować różne formy i przypominać inne, łagodne zmiany skórne. Oto najważniejsze objawy, które powinny skłonić Cię do natychmiastowej wizyty u weterynarza:
- Pojedyncza lub mnoga narośl na skórze psa, która może być miękka lub twarda
- Guzki o różnej wielkości – od kilku milimetrów do kilku centymetrów
- Zmiany, które mogą być bezwłose, zaczerwienione lub owrzodzone
- Guzy, które okresowo powiększają się i zmniejszają (charakterystyczna cecha mastocytomy)
- Świąd i podrażnienie w miejscu występowania guza
- Wymioty, biegunka i utrata apetytu (w zaawansowanych przypadkach)
Charakterystycznym objawem mastocytomy jest tzw. objaw Dariera – gdy guz zostanie podrażniony (np. przez dotknięcie), może szybko się powiększyć i zaczerwienić. Dzieje się tak, ponieważ komórki tuczne uwalniają histaminę i inne substancje zapalne w odpowiedzi na stymulację.
Warto podkreślić, że mastocytoma u psa zazwyczaj nie jest bolesna, chyba że doszło do znacznego zapalenia tkanek otaczających guz. Ten brak bolesności może powodować, że właściciele bagatelizują zmianę, co niestety opóźnia diagnozę.
Diagnostyka mastocytomy
Jeśli zauważysz u swojego psa podejrzaną narośl na skórze, konieczna jest niezwłoczna wizyta u weterynarza. Diagnostyka mastocytomy obejmuje kilka kluczowych etapów:
1. Badanie kliniczne – weterynarz dokładnie obejrzy zmianę i zbada psa pod kątem innych objawów, w tym powiększenia węzłów chłonnych
2. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC) – pobranie komórek z guza za pomocą cienkiej igły w celu ich mikroskopowej oceny; to szybka i mało inwazyjna metoda wstępnej diagnozy
3. Badanie histopatologiczne – najdokładniejsza metoda diagnostyczna, polegająca na pobraniu wycinka tkanki i jego szczegółowej analizie, która pozwala określić stopień złośliwości nowotworu
Na podstawie badania histopatologicznego określa się stopień złośliwości nowotworu, co ma kluczowe znaczenie dla rokowania i wyboru metody leczenia:
Mastocytoma dzieli się na trzy stopnie złośliwości (I, II, III) lub według nowszej klasyfikacji na guzy o niskim i wysokim stopniu złośliwości.
Dodatkowo, weterynarz może zalecić wykonanie badań obrazowych (USG jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej) oraz badanie węzłów chłonnych, aby sprawdzić, czy nowotwór nie dał przerzutów. Te dodatkowe badania są szczególnie istotne w przypadku guzów o wyższym stopniu złośliwości.
Leczenie mastocytomy u psa
Metody leczenia mastocytomy zależą od stopnia zaawansowania nowotworu, jego lokalizacji oraz ogólnego stanu zdrowia psa. Indywidualne podejście do każdego pacjenta jest kluczem do skutecznej terapii. Najczęściej stosowane metody to:
Leczenie chirurgiczne
Chirurgiczne usunięcie guza wraz z szerokim marginesem zdrowych tkanek to najczęściej wybierana metoda leczenia mastocytomy, szczególnie w przypadku zmian o niskim stopniu złośliwości. Dla guzów I stopnia margines chirurgiczny powinien wynosić co najmniej 1 cm, a dla guzów II i III stopnia – 2-3 cm.
Zabieg powinien przeprowadzać doświadczony chirurg weterynaryjny, gdyż dokładność wycięcia guza ma bezpośredni wpływ na ryzyko nawrotu choroby. Po operacji wycięty materiał zawsze powinien zostać przesłany do badania histopatologicznego, nawet jeśli wcześniej postawiono diagnozę na podstawie BAC.
Radioterapia
Radioterapia może być stosowana jako uzupełnienie leczenia chirurgicznego, zwłaszcza gdy:
- Nie udało się usunąć całego guza z odpowiednim marginesem
- Nowotwór znajduje się w miejscu, gdzie trudno jest przeprowadzić radykalny zabieg (np. na kończynach, pysku czy okolicach narządów płciowych)
- Mamy do czynienia z guzem o wysokim stopniu złośliwości
Ta metoda wykorzystuje promieniowanie jonizujące do niszczenia komórek nowotworowych i jest coraz szerzej dostępna w specjalistycznych klinikach weterynaryjnych.
Chemioterapia
Leczenie chemioterapeutyczne zaleca się w przypadkach:
- Guzów o wysokim stopniu złośliwości
- Występowania przerzutów
- Braku możliwości przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego
Najczęściej stosowane leki to winkrystyna, lomustyna, prednizon i inhibitory kinazy tyrozynowej (np. masitinib). Chemioterapia u psów zazwyczaj powoduje mniej skutków ubocznych niż u ludzi, ale wymaga regularnych kontroli weterynaryjnych i badań krwi.
Leczenie wspomagające
W terapii mastocytomy stosuje się również leki wspomagające, które łagodzą objawy związane z uwalnianiem histaminy i innych substancji przez komórki tuczne:
- Leki przeciwhistaminowe (np. difenhydramina) – zmniejszają świąd i obrzęk
- Inhibitory pompy protonowej (np. omeprazol) – zapobiegają nadmiernemu wydzielaniu kwasu żołądkowego i chronią przed wrzodami
- Antagoniści receptora H2 (np. ranitydyna) – uzupełniają działanie inhibitorów pompy protonowej
Te leki są szczególnie ważne w przypadku mastocytomy, ponieważ komórki tuczne mogą uwalniać duże ilości histaminy, co prowadzi do objawów ogólnoustrojowych.
Rokowania i jakość życia psa z mastocytomą
Rokowanie w przypadku mastocytomy zależy głównie od:
- Stopnia złośliwości guza
- Lokalizacji zmiany
- Obecności przerzutów
- Skuteczności leczenia
- Wieku i ogólnego stanu zdrowia psa
Dla guzów o niskim stopniu złośliwości (I stopień), które zostały całkowicie usunięte chirurgicznie, rokowanie jest bardzo dobre – ponad 90% psów przeżywa ponad 4 lata po zabiegu. W przypadku guzów II stopnia rokowanie jest ostrożne, a dla guzów III stopnia – zazwyczaj mniej korzystne, choć nowoczesne metody terapii stale poprawiają te statystyki.
Ważne jest regularne monitorowanie stanu zdrowia psa po leczeniu, ponieważ mastocytoma może nawracać. Zaleca się kontrolne wizyty u weterynarza co 3 miesiące w pierwszym roku po leczeniu, a następnie co 6 miesięcy. Podczas tych wizyt weterynarz dokładnie bada skórę psa oraz sprawdza węzły chłonne i inne narządy pod kątem ewentualnych przerzutów.
Wczesne wykrycie i leczenie mastocytomy znacząco poprawia rokowania i jakość życia psa.
Psy z mastocytomą mogą prowadzić normalne, aktywne życie, szczególnie jeśli choroba została wcześnie wykryta i skutecznie leczona. Właściciele powinni jednak zwracać szczególną uwagę na pojawienie się nowych guzków na skórze i regularnie badać swojego pupila. Comiesięczne samodzielne badanie skóry psa może pomóc w wykryciu nawrotu choroby na wczesnym etapie.
Mastocytoma to poważna choroba, jednak dzięki postępom w medycynie weterynaryjnej, wiele psów z tym nowotworem może cieszyć się dobrą jakością życia przez wiele lat po diagnozie. Kluczowe znaczenie ma wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia, dlatego tak ważne są regularne badania kontrolne i czujność właścicieli. Nie ignoruj żadnych nowych guzków czy zmian na skórze swojego psa – szybka reakcja może uratować mu życie.